Twaalf weken geleden kwam Nora op de wereld terecht, vijf dagen later beleefde haar mama Elise op de materniteit in Geel een kraambedpsychose. Samen verbleven ze nadien drie weken in de moeder-babyvoorziening in Zoersel. Vandaag zijn ze thuis, gaat mama stilaan terug aan de slag als zelfstandige in haar eenmanszaak Ventuur en gaan ze samen gratis naar de psycholoog door de vernieuwde subsidie van de Vlaamse Overheid voor perinatale ondersteuning.
Al eens van een postnatale psychose gehoord? Alleenstaande mama van Nora en zelfstandige coach in mindfulness Elise Deygers leerde het vanop de eerste rij kennen toen ze het zelf beleefde vijf dagen na haar bevalling in de materniteit in Geel. Na een mentaal en emotioneel bewogen zwangerschap en een 36 uur durende bevalling zouden er al alarmbellen mogen aangegaan zijn bij de zorgverleners, dat gebeurde echter niet. Dag vier na de bevalling werd voorzichtig aangehaald dat het tijd werd om naar huis te gaan. Met de nodige slaapdeprivatie en praktische to do’s op haar lijst, maakte Elise en haar vangnet alles praktisch in orde om Nora thuis te verwelkomen. Vertrekken uit de materniteit lukte echter niet, want Elise kwam in een postpartumpsychose of kraambedpsychose terecht. Of zoals ze het zelf zegt: ‘“Duw maar genoeg de juiste knopjes in, dat geeft kortsluiting bij iedereen.’
De eerste maand na de bevalling zijn vrouwen extra gevoelig voor psychische stoornissen. De kans op depressie is dan bijvoorbeeld driemaal groter in vergelijking met vrouwen die niet zijn bevallen. Een aantal risicofactoren vergroten deze kans: depressie vóór de zwangerschap, postnatale depressie na vorige bevallingen, eerste bevalling,…
De oorzaak van postnatale psychische stoornissen is moeilijk te duiden. Waarschijnlijk gaat het om een combinatie van lichamelijke (zoals hormonale veranderingen, stoornissen van de schildklierwerking), psychische en sociale factoren. Maar liefst 80 procent van de moeders ervaart een depressieve stemming drie tot vijf dagen na de bevalling, de zogenaamde ‘baby blues’. Dat is een normaal verschijnsel. Echter, tien tot twintig procent van de moeders voldoet aan de criteria van een postnatale depressie. Postnatale psychosen zijn gelukkig zeldzamer; ze komen voor bij één tot twee per 1 000 bevallingen. Gelukkig, want zowel voor de persoon die het beleeft alsook en vooral de omgeving is het best een beangstigende ervaring.
Elke kraambedpsychose is een andere beleving. Vaak is er wel spiritualiteit aan verbonden, ook zo voor Elise. Elise wist tijdens de ervaring dat het niet klopte wat ze ratelde, maar er was geen andere optie dan door het denkbeeldige portaal te gaan samen met Nora, haar dochter en lichtje. De mensen rondom haar, zowel de vroedkundigen als haar familie, herkenden haar niet meer en vingen Nora op. Zowel de aanloop naar de psychose, de episode zelf als de naweeën achteraf werden beleefd door Elise als een bijna-doodervaring waarbij angst en vertrouwen elkaar omwisselden. Denk maar aan vijftien paniekaanvallen achter elkaar waarbij je zenuwstelsel zich klaarmaakt om te sterven, afgewisseld met het ultiem gevoel van vertrouwen dat alles goed komt.
Vermoeiend dus, maar ook verhelderend, volgens Elise. Na twee weken op de materniteit, verhuisden Elise en Nora samen naar de moeder-baby voorziening in Zoersel. Daar werden mama en kind in symbiose met de andere duo’s op handen gedragen door het begeleidend psychiatrisch personeel. Ze pende zowel voor als na de psychose heel veel neer, want ideeën en inspiratie zijn er op overschot. Als coach in mindfulness en bewustzijn oefende Elise ‘practise what you preach’-gewijs al voor haar zwangerschap wat voor haar wel en niet werkt qua welzijn en welbevinden. Ze begeleidt zo al meer dan drie jaar ook anderen in het zoeken van hun eigen handleiding. Haar herstel na de psychose ging dan ook in stroomversnelling door de eigen technieken die ze opnieuw kon toepassen. Gemiddeld blijven mama en kind zo’n drie maanden in de voorziening. Na drie weken in de Moeder-baby voorziening in Zoersel kwamen Elise en Nora terug thuis in Oevel, mits ondersteuning van kraamzorg en hun eigen vangnet.
Vandaag is Nora twaalf weken oud en is Elise halftijds terug aan het werk als zelfstandige bij Ventuur in Westerlo. Ze onthouden vooral: ‘Er is geen haast bij. Laat hulp toe, je staat er niet alleen voor.’ En laat dat nu ook de boodschap zijn die zij uit dit verhaal leerde en wil verspreiden. Hopelijk mag deze boodschap ook door het zorgsysteem opgepikt worden. Elise neemt alle hulp aan die er geboden wordt en dat legt hen geen windeieren. Het moet niet snel gaan, maar het kan snel gaan als de tijd genomen wordt om te luisteren en te observeren naar de noden van baby en moeder. De Vlaamse Overheid heeft dat alvast goed begrepen en maakt vanaf morgen psychologische ondersteuning omtrent perinatale zorg gratis beschikbaar (maximaal twintig 20 sessies).
Een artikel van Antwerps Persbureau.