Overslaan en naar de inhoud gaan

De grootste veranderingen in het leven van een mens situeren zich in de eerste levensjaren. Ze voltrekken zich niet in een vacuüm, maar worden mee gekleurd door de sociale en emotionele vaardigheden van de zorgfiguren die het kind omringen, evenals door de omstandigheden waarin  deze zorgfiguren hun ouderlijke taken opnemen. Het menselijk brein is flexibel, maar als jonge kinderen zich eenmaal hebben aangepast aan een ongunstige omgeving of aan slechte zorg, kunnen de gevolgen voor de ontwikkeling niet zomaar ongedaan gemaakt worden.

Andersom is het zo dat met tijdige adequate zorg op jonge leeftijd nog heel wat gunstige ontwikkeling en herstel mogelijk zijn, dingen die op latere leeftijd steeds moeilijker te realiseren zijn. Dit komt doordat er na de geboorte nog een spectaculaire groei van het brein en van de menselijke mogelijkheden moet plaatsvinden. De neuroplasticiteit in de jongste levensfase is groot.

Elk kind heeft zijn eigen sterktes en kwetsbaarheden die het best tot ontwikkeling komen in warme en stabiele relaties in een veilige omgeving. Aandacht hebben voor het welbevinden en de ontwikkeling van jonge kinderen betekent dus zorgzaam omgaan met de relaties waarin jonge kinderen opgroeien. Het betekent ook aandacht hebben voor het welbevinden van de ouders. Het ouderschap is een nieuwe ontwikkelingsfase die voor veel verandering en stress zorgt. Elke ouder stapt hierin met zijn eigen sterktes, kwetsbaarheden en emotionele bagage.

Relatie tussen kind en zorgfiguren

De relatie tussen kind en zorgfiguren vormt binnen het Infant Mental Health-perspectief een cruciaal aandachtspunt, aangezien de ontwikkelingsprocessen van het kind en de ouders onmogelijk van elkaar los te koppelen zijn. Zo kan een ouder die kwetsbaar is voor depressie, door een slecht slapende baby oververmoeid raken en terug in een depressieve episode belanden. Of kan een actieve peuter veel spanning teweegbrengen bij een ouder die veel nood heeft aan orde en structuur.

Aangezien relatiepatronen zich nog volop ontwikkelen, zijn ze nog niet vastgeroest. Hierdoor kunnen kleine interventies van grote betekenis zijn. Deze ouder-kind-relatie kan ook niet los gezien worden van de omgeving waarin deze plaats vindt. Armoede, geweld, sociale steun, huisvesting, … zijn allemaal factoren die de ouder-kind-relatie mee vorm geven.

Een omgeving van kansen creëren

Infant Mental Health gaat dus over een omgeving creëren waarbinnen de ontwikkeling van jonge kinderen alle kansen krijgt. Het raakt daarbij zeer veel domeinen en is per definitie transdisciplinair: Infant Mental Health,  Parental Mental Health, pediatrie, logopedie, kinesitherapie, sociaal werk, ….

(Referentie: Vroege ontwikkeling alle kansen geven, Nicole Vliegen & Yannic Verhaest, Pelckmans Pro 2020.)